Pist Frenleme Ölçüm Cihazları Nedir? Havalimanı Güvenliğinde Kritik Rol Hava taşıtlarının güvenli iniş ve kalkışlarını sağlayan en önemli unsurlardan biri pist yüzeyinin frenleme verimliliğidir. Bu nedenle havalimanlarında pist frenleme ölçüm cihazları, zemin koşullarının uçuş emniyetine uygunluğunu tespit etmek için kritik öneme sahiptir. Özellikle yağışlı, karlı veya buzlu havalarda bu cihazların sağladığı veriler, pilot kararlarını ve uçuş planlamasını doğrudan etkiler.

Pist Frenleme Ölçüm Cihazı Nedir?

Pist frenleme ölçüm cihazları (Runway Friction Testers), pist yüzeyinin kayganlık derecesini belirleyerek frenleme performansını (braking action) ölçen test araçlarıdır. Bu cihazlar, pistin belirli bölümlerinde yapılan sürtünme testleri sayesinde uçakların iniş ve kalkış esnasındaki tutunma oranlarını belirler. Elde edilen veriler, hava trafik kontrolüne ve pilotlara bildirilerek operasyonel riskler azaltılır.

 

Nasıl Çalışır?

Bu cihazlar genellikle küçük araçlar üzerine entegre edilir ve pist yüzeyinde belirli bir hızda hareket eder. Aşağıdaki adımlarla çalışır:

1. Cihaz belirlenen hızda pistte ilerler.
2. Sensör veya test lastiği, pist yüzeyine kontrollü bir baskı uygular.
3. Frenleme kuvveti ile yer sürtünmesi arasındaki etkileşim ölçülür.
4. Ölçüm sonucu, friction coefficient (μ) veya Braking Action (Good, Medium, Poor, Nil) şeklinde raporlanır.

 

Kullanım Alanları

• Havalimanı Pistleri: En yaygın kullanım alanıdır. Özellikle kış aylarında kar ve buzla mücadele kapsamında sıkça kullanılır.
• Askeri Havalimanları: Operasyonel hazırlık açısından pist sürtünme seviyeleri sürekli kontrol edilir.
• Yeni Yapılmış veya Yenilenen Pistler: Asfalt yüzeyin kalitesinin tespiti için testlerde kullanılır.

 

En Yaygın Kullanılan Frenleme Ölçüm Cihazları

• Mu-Meter: Dünyada en çok bilinen pist sürtünme test cihazlarından biridir.
• Skiddometer BV11: ICAO ve FAA standartlarına uygun, taşınabilir ve hassas ölçüm sağlar.
• ASFT Friction Tester: Gelişmiş veri kayıt ve analiz özellikleriyle öne çıkar.
• Tapley Decelerometer: El tipi, daha basit ölçümler için kullanılır.

 

Neden Önemlidir?

• Uçuş Güvenliği: Düşük sürtünme seviyeleri uçakların durma mesafesini uzatır, pist dışına çıkma riskini artırır.
• Pilot Bilgilendirmesi: Uçak mürettebatı iniş kararlarını bu ölçümlere göre verir.
• Yasal Zorunluluk: ICAO ve EASA gibi uluslararası havacılık otoriteleri, belirli aralıklarla pist sürtünme testlerinin yapılmasını zorunlu kılar.
• Operasyonel Verimlilik: Pistteki sorunlar önceden tespit edilerek gecikmeler ve iptaller minimize edilir.

 

Ölçüm Değerlerinin Yorumlanması

Frenleme Aksiyonu	Sürtünme Katsayısı (μ)	Açıklama
İyi (Good)	> 0.40	Uygun iniş koşulları
Orta (Medium)	0.36 – 0.39	Dikkatli iniş önerilir
Zayıf (Poor)	< 0.35	İniş riskli, başka pist önerilir
Yok (Nil)	< 0.20	Acil durum, pist kapatılır

 

Pist frenleme ölçüm cihazları, havalimanı operasyonlarının güvenli ve kesintisiz sürdürülmesi açısından vazgeçilmezdir. Özellikle kış şartlarında ve düşük görüş koşullarında bu cihazlarla elde edilen veriler, uçuş emniyeti için hayati bilgiler sunar. Havalimanı işletmeleri, doğru ve sertifikalı frenleme ölçüm cihazlarını kullanarak hem güvenliği sağlar hem de uluslararası mevzuatlara uyum gösterir.

 

61